در قالب یك پژوهش بررسی شد
عوامل اجتماعی موثر بر قتل های ناموسی
نئوپدیا: یك پژوهش داخلی به مطالعه عوامل اجتماعی موثر بر قتل های ناموسی در شهر مریوان پرداخته و موارد مختلفی چون باورهای مردسالارانه، احساس نابرابری جنسیتی، پایبندی به باورهای دینی، ساختار خانواده و پایگاه اجتماعی را مورد بررسی قرار داده است.
به گزارش نئوپدیا به نقل از ایسنا، اصطلاح ناموس یا شرف، به مثابه برساخته ای اجتماعی، جزو آن دسته از مفاهیمی است که در هر جامعه ای بار معنایی ویژه ای دارد و تعریف یگانه، جامع و استانداردی از این مفهوم وجود ندارد. در واقع، باید از مفهوم ناموس در بستر فرهنگی و اجتماعی هر جامعه تعریفی به دست داد. با این وجود عفت و پاکدامنی زن از عناصر اصلی تمام تعاریف ارائه شده از ناموس شمرده می شود که نتیجه آن اعمال کنترل مردان بر رفتارهای اجتماعی و جنسی زنان در جامعه است. پژوهشگران در پژوهشی با عنوان " بررسی جامعه شناختی نگرش به قتل های ناموسی و عوامل اجتماعی موثر بر آن در شهر مریوان" این مساله را بررسی نموده اند.
در این مطالعه با اشاره به این که وقوع قتل های ناموسی، پدیده ای نادر نیست و صندوق جمعیت سازمان ملل برآورد کرده است که در هر سال در جهان حدود ۵۰۰۰ قتل ناموسی اتفاق می افتد، بیان شده است: « برمبنای آن چه در گزارش سال ۲۰۱۵ طرح سونتاوس آمده، بنا به برخی پژوهش ها و به نقل از پلیس، طی سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ میلادی، ۳۴۰ قتل ناموسی در ایران گزارش شده است که همه قربانیان آن زن بوده اند و بیشتر در استان های خوزستان و کردستان اتفاق افتاده است، به شکلی که برآورد شده حدود ۴۰ درصد از کل قتل ها در استان خوزستان، به مسائل ناموسی، به معنای عام مرتبط می باشد. البته با این وجود متاسفانه هیچ آمار رسمی و دقیقی درباره میزان شیوع قتل های ناموسی در ایران در دست نیست.»
نویسندگان این مقاله با مرور پژوهش های مختلف درباره قتل های ناموسی می گویند: « مرور این پژوهش ها نشان میدهد که با وجود پراکندگی جغرافیایی پژوهش ها، بیشتر آنها مربوط به کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا است.»
در این پژوهش که توسط محمد اسماعیل ریاحی، دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران و وحید اسماعیلی، کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه مازندران انجام شده، آمده است: « به دنبال رواج مبادله های مرزی با استان کردستان عراق، اقتصاد شهرستان مریوان بسیار متحول شد که نتیجه آن دگرگونی خیلی از نمادهای اجتماعی و فرهنگی سنتی ساکنان این منطقه بوده است، بطوریکه می توان گفت سبک زندگی مردم این شهر تغییر کرده است. زنان کرد ساکن این شهر نیز از این تحول ها تاثیر پذیرفته اند و به دنبال افزایش امکان حضور در فضاهای عمومی شامل شغلی، تحصیلی و تفریحی، امکان دسترسی به منابع مصرفی متنوع برای آنها افزایش یافته است.»
بر اساس آن چه در این مقاله آمده، قرار گرفتن زنان در موقعیت جدید، گسترش فزاینده تغییر در ابعاد گوناگون سبک زندگی و هویتی آنان را به دنبال داشته است که در غالب موارد، با ساختار فرهنگی عام و سنتی و ارزش ها و هنجارهای شهر مریوان در تضادی بنیادین و همه جانبه است؛ به شکلی که حاصل این تغییرات ظهور نوعی هویت در بین این زنان، با عنوان هویت تنش زا است.
پژوهش حاضر، در زمره تحقیقات کمی است که با بهره گیری از روش پیمایش و به صورت مقطعی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر، تمام ساکنان بالاتر از ۱۸ سال شهر مریوان بوده اند که با بهره گیری از فرمول نمونه گیری کوکران، ۳۶۱ نفر به منزله نمونه نهایی تحقیق انتخاب شدند. بمنظور انتخاب پاسخگویان، از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شد.
میانگین سنی پاسخگویان ۳۲ سال بود و بیشتر آنها را (۶۳.۲ درصد) مردان تشکیل داده اند. حدود نیمی از پاسخگویان (۴۸.۲ درصد) مجردند و تحصیلات بیش از نیمی از آنان دیپلم یا پایین تر است و در گروه های درآمدی متوسط قرار دارند. در نهایت، بیش از نیمی از پاسخگویان (۵۴.۱) درصد به لحاظ پایگاه اجتماعی – اقتصادی در رتبه متوسط رو به پایین قرار دارند.
در این مقاله آمده است: « ۴۲.۴ درصد از پاسخگویان به قتل ناموسی، نگرش بینابین ( نه مثبت نه منفی) دارند و سهم نگرش منفی ۳۸.۲ درصد بوده است. در مقابل، ۱۹.۴ درصد از پاسخگویان به قتل ناموسی نگرش مثبت اظهار کرده اند. با این وجود، توزیع جنسیتی پاسخگویان دراین زمینه متفاوت است؛ بدین مدلول که بیش از نیمی از پاسخگویان زن (۵۵.۶ درصد) به قتل ناموسی نگرش منفی دارند، در صورتیکه این رقم در بین مردان فقط ۲۸.۱ درصد است.»
نویسندگان این مقاله می گویند: « در بین متغیرهای ساختاری، به ترتیب، پذیرش باورهای مردسالارانه و احساس نابرابری جنسیتی همبستگی قوی ای با نگرش به قتل های ناموسی دارند. این درحالی است که متغیرهای پایبندی به باورهای دینی سنتی و مرد بودن همبستگی متوسطی با این نگرش نشان داده اند. در نهایت، متغیرهای ساختار استبدادی خانواده و پایگاه اجتماعی همبستگی نسبتا ضعیفی با متغیر وابسته دارند.»
در بخش پایانی این تحقیق آمده است: « نتایج توصیفی تحقیق نشان داد که حدود یک پنجم جمعیت بررسی شده در شهر مریوان، نگرش مثبتی به انجام قتل های ناموسی دارند؛ یعنی از هر پنج شهروند مریوانی، یکی از آنان به انجام چنین رفتاری تمایل دارد. نزدیک به نیمی از آنان، نگرشی بینابین( نه مثبت و نه منفی) دارند. این ارقام حاکی از میزان گستردگی و مقبولیت اجتماعی نسبی این پدیده در این منطقه است و لزوم سیاست گذاری اجتماعی و فرهنگی را گوشزد می کند.»
بر اساس آن چه در این مقاله بیان شده است، از میان تمام متغیرهای ساختاری بررسی شده در این تحقیق، فقط سه متغیر احساس نابرابری جنسیتی، میزان پذیرش باورهای مردسالارانه، و میزان دین داری، بر نگرش به قتل ناموسی اثر مستقیم معنادار داشته اند و مابقی متغیرهای ساختاری، فقط اثر غیرمستقیم داشته اند. بدین ترتیب، می توان پیش بینی نمود که آن دسته از پاسخگویانی که باورهای مردسالارانه را بیشتر پذیرفته اند، به باورهای دینی سنتی پایبندی بیشتری دارند، و احساس نابرابری جنسیتی بیشتری می کنند، در مجموع نگرش مثبت تری به انجام قتل ناموسی دارند.
پژوهشگران می گویند: « شدیدترین میزان تاثیرگذاری مستقیم بر نگرش به قتل ناموسی، متعلق به متغیرهای یادگیری اجتماعی است. در بین این متغیرهای چهارگانه، متغیر تعریف بیشترین اثر مستقیم و مثبت را دارد که نشان میدهد آن دسته از پاسخگویانی که توجیه مثبت تری برای انجام قتل ناموسی از گروه اجتماعی شان آموخته اند و این عمل را اقدامی باارزش می دانند، نگرش مثبت تری نیز به اجرای قتل ناموسی دارند.»
این پژوهش در سومین شماره ی دوازدهمین دوره ی مجله مطالعات اجتماعی ایران انتشار یافته است.
این مطلب نئوپدیا را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب