نتایج یك پژوهش نشان داد
۷۰ درصد استان های كشور از نظر توسعه اجتماعی محرومند
به گزارش نئوپدیا بر مبنای نتایج یك پژوهش، از بین ۳۱ استان كشور، تنها ۴ استان تهران، اصفهان، خراسان رضوی و فارس توسعه اجتماعی بالاتری دارند. ۵ استان در سطح متوسط و ۲۲ استان دیگر از نظر توسعه اجتماعی «محروم» هستند.
به گزارش نئوپدیا به نقل از ایسنا، برای رسیدن به یک کشور توسعه یافته، آگاهی داشتن از وضعیت موجود جامعه، اهمیت زیادی دارد و باید وضعیت مناطق و شاخصهای توسعه را به خوبی شناخت. بدین منظور فیروز جعفری و سونیا کرمی؛ پژوهشگران دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز، به همراه همکارانشان در پژوهشی به مطالعه وضعیت موجود و شناخت جایگاه توسعه اجتماعی استان های کشور پرداختند. آنها چگونگی توزیع شاخصهای اجتماعی در میان استان ها را بررسی کردند و به این پرسش پاسخ دادند: کدام استان ها موقعیت مناسبی از لحاظ اجتماعی دارند و کدام محروم تر هستند؟
نابرابری از علائم مهم توسعه نیافتگی است؛ چونکه نابرابری های منطقه ای در همه اشکال و سطوح می تواند نتایج ناگواری داشته باشد. در جهان امروز نابرابری های منطقه ای پدیده ای فراگیر و رو به گسترش است، دستیابی به توسعه ای عادلانه تر بین بخش های یک کشور از اهداف اصلی هر جامعه است.
محققان در این پژوهش کاربردی از روش توصیفی- تحلیل استفاده کردند. داده های موردنیاز این تحقیق از سال نامه آماری سال ۱۳۹۵ در چارچوب ۵۲ شاخص گردآوری شد. شاخصهای بررسی شده در این پژوهش، شاخصهای اجتماعی، فرهنگی، رفاهی، آموزشی و بهداشتی بودند.
در مورد شاخصهای اجتماعی، میزان مهاجران واردشده، ازدواج، طلاق، نسبت ازدواج به طلاق، تعداد دادگاه ها، جمعیت بالای ۶۵ سال، افراد تحت پوشش تأمین اجتماعی، ورزشکاران سازمان یافته، بُعد خانوار و شهرنشینی بررسی گردید. شاخصهای فرهنگی بر مبنای تعداد توریست واردشده، اقامتگاه، سینما، تماشاگران سینما، کتابخانه، بازدید از موزه ها، سالن نمایش، برنامه تئاتر و موسیقی، مطبوعات محلی، کانون پرورش فکری و چاپخانه بود. شاخصهای رفاهی شامل وسایل نقلیه شخصی، جمعیت دارای تلفن همراه، جمعیت دارای کامپیوتر، جمعیت دارای اینترنت، واحدهای امدادی حمایتی، ایستگاه های آتش نشانی، پارک عمومی، وسایل نقلیه عمومی و مسکن های بادوام بودند. شاخصهای آموزشی با بررسی میزان باسوادی (مردان و زنان)، دانش آموزان، معلم، دانشجو، فارغ التحصیلان دانشگاه، مراکز فنی وحرفه ای، هیات علمی و فارغ التحصیلان ارشد و بالاتر، ارزیابی شد. همینطور شاخصهای بهداشتی با بررسی تعداد بیمارستان، تخت بیمارستانی، پزشک متخصص، پزشک عمومی، دندان پزشک و داروساز، پرستار، داروخانه، مراکز توان بخشی، مراکز بهداشتی، مراکز درمانی فعال، آزمایشگاه و تصفیه خانه بررسی گردید.
یافته های به دست آمده در این پژوهش نشان داد که پراکنش شاخصهای اجتماعی در استان های کشور نامتوازن است. بیشترین نابرابری ها در شاخصهای «بازدید از موزه ها»، «تماشاگران سینما» و «مطبوعات محلی» و کم ترین نابرابری در شاخصهای «باسوادی زنان»، «باسوادی کل» و «باسوادی مردان» بود.
استان های خراسان شمالی، هرمزگان و مازندران بیشترین نابرابری پراکنشی در شاخصهای اجتماعی را داشتند و استان های گیلان، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی دارای کم ترین نابرابری پراکنشی در شاخصهای اجتماعی بودند. همینطور نتایج نشان داد که استان های تهران، خراسان رضوی، اصفهان و فارس برخوردارترین و استان های خراسان شمالی، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد محروم ترین مناطق کشور از نظر شاخصهای اجتماعی هستند.
استان های کشور بر اساس شاخصهای اجتماعی در سه سطح توسعه یافته (برخوردارترین و برخوردار)، درحال توسعه (متوسط) و توسعه نیافته (محروم و محروم ترین) طبقه بندی شدند. بر طبق این طبقه بندی، استان تهران برخوردارترین استان و استان های خراسان رضوی، اصفهان و فارس استان های برخوردار کشور بودند. استان های مازندران، آذربایجان شرقی، خوزستان، گیلان و کرمان، در سطح برخورداری متوسط قرار داشتند. استان های آذربایجان غربی، همدان، قم، کرمانشاه، گلستان، یزد، اردبیل، لرستان، قزوین، سیستان و بلوچستان، مرکزی، کردستان، هرمزگان و بوشهر از نظر شاخصهای اجتماعی، محروم بودند و استان های البرز، زنجان، چهارمحال و بختیاری، سمنان، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد، در طبقه محروم ترین مناطق کشور از نظر شاخصهای اجتماعی قرار داشتند.
محققان این پژوهش می گویند: «در طول چند دهه اخیر، برخلاف اینکه توسعه متوازن همواره مبحث روز و مورد بحث نهادهای سیاست گذار و برنامه ریز منطقه ای بوده و تدابیر گوناگونی برای کمک به توسعه مناطق در حال رشد و خروج از عقب ماندگی و رسیدن به رشد مطلوب اندیشیده شده است، اما وضعیت کنونی مناطق ایران نشان داده است نسبت به چند دهه پیش نه فقط به لحاظ پیشرفت کمی، بلکه در خیلی از موارد کیفیت زندگی وضع نامطلوب تری یافته است. در بهترین حالت می توان گفت اوضاع کم وبیش ثابت مانده است و مناطق عقب مانده هنوز نتوانسته اند از مدار عقب افتادگی خارج شوند».
نتایج این پژوهش با یافته های مطالعات پیشین هم راستا است که همگی بر عدم تعادل و توازن در درجه توسعه یافتگی تاکید دارند. به اعتقاد محققان این پژوهش، توسعه یافتگی مناطق مرکزی و قطب های توسعه در ایران نه تنها به تراوش سطوح توسعه یافتگی به مناطق پیرامونی منجر نشده اند، بلکه فاصله خویش را هم افزایش داده اند. نظریه های توسعه منطقه ای می گویند که توسعه در بلندمدت از مناطق مرکزی به مناطق پیرامونی پخش خواهد شد. در صورتیکه یافته های این پژوهش بر خلاف این نظریه ها است.
نتایج این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی در دوفصل نامه بین رشته ای «آمایش سرزمین» دانشگاه تهران انتشار یافته است. در این مقاله آمده: «توسعه منطقه ای در ایران نیازمند اتخاذ استراتژی توسعه منطقه ای است. راهبرد توسعه منطقه ای ابزاری ضروری دولت ها، برای از بین بردن اختلاف های ساختاری و منطقه ای و ایجاد فرصت برابری برای همه مناطق است».
این مطلب نئوپدیا را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب