پژوهشگران بررسی كردند
تاثیر وجود درخت در محل سانحه
به گزارش نئوپدیا نتایج یك پژوهش نشان داده است وجود درخت در محل سانحه بعد از وقوع حادثه می تواند باعث ایجاد آرامش روانی در فرد و جامعه سانحه دیده شود.
به گزارش نئوپدیا به نقل از ایسنا، از دیرباز عوامل طبیعی نقش مهمی در عرصه زندگی ایرانی ها داشته و تأثیر قابل توجهی بر هویت ایرانی دارند. به بیان دیگر، سال هاست كه ایرانی ها در تمام ابعاد زندگی فردی و جمعی خود، ارتباط نزدیكی با باغ ها و نخلستان ها داشته اند كه همواره بعنوان یك سنت و پدیده كهن مطرح بوده است. پژوهشگران در مقاله ای با عنوان نقش درخت بعنوان یك شاخص طبیعی در بازسازی بعد از سانحه (مورد مطالعاتی: نخلستان های بم، بعد از زلزله سال ۱۳۸۲) به بررسی نقش درخت در فرآیند بازسازی بعد از سوانح پرداختند.
در پژوهشی كه توسط فرشته اصلانی، دانشجوی دكتری عمران گرایش مهندسی زلزله پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، نعیمه اسدیان زرگر، دانشجوی دكتری معماری منظر دانشگاه تربیت مدرس و مریم منتظریون، كارشناس ارشد مهندسی معماری گرایش بازسازی بعد از سانحه دانشگاه شهید بهشتی انجام شده، آمده است: «در بازسازی بعد از سوانح، درختان از چهار منظر بعنوان عاملی تأثیر گذار در موفقیت آن نقش دارند. آنها می توانند بعنوان مصالحی برای اسكان موقت، باز زنده سازی خاطرات جمعی، ایجاد آرامش و انگیزه ای برای مردم در نواحی سانحه دیده باشند. هم چنین بعنوان یادبودهای زنده، یادآور سانحه بوده و لزوم آمادگی در مقابل سوانح را تاكید كنند.»
در بخش دیگری از این مطالعه آمده است: «این مقاله تلاش بر آن دارد تا با به كارگیری روش پژوهش كیفی نظریه زمینه ای، به بررسی نقش درخت در بازسازی بعد از سانحه در نخلستان های بم بپردازد. بدین منظور، داده های موردنیاز از راه مصاحبه عمیق، طی چندین رفتن به بم گردآوری شدند. داده های تجربی در چارچوب مصاحبه با ۲۰ نفر از اهالی بومی و كسبه حوزه مورد مطالعه، هر یك در مدت زمان حدود ۳۰ دقیقه و از خود محیط پژوهش به دست آمدند.»
محققان در این مقاله می گویند: «محدوده مورد مطالعه در شهر بم است. مطالعه و بررسی بستر پژوهش مبین آن است كه از قرن ها پیش محیط طبیعی بم متأثر از باغداری و پرورش درختان خرما و مركبات بوده و خانه- باغ ها در ارتباط تنگاتنگ با طبیعت شكل گرفته اند. رابطه نزدیك انسان با طبیعت به واسطه حیاط و محیط باز پیرامون خانه میسر می شده كه همه ی این عوامل طبیعی مبین تصویر ذهنی و هویت مردم بم است.»
اصلانی و همكارانش در این مطالعه می گویند: «در كنار مشاهدات، پیمایش و برداشت های میدانی از حوزه مورد مطالعه، بخش اصلی یافته های مقاله، از میان مصاحبه های عمیق با مردم و با كمك روش كیفی انجام شد. بدین منظور از «كدگذاری باز، محوری و گزینشی» در روش شناسی گراندد نظریه استفاده شده است. داده ها از بررسی سطر به سطر مصاحبه عمیق با ساكنین محدوده مطالعاتی به دست آمده اند. برای مصاحبه عمیق، ابتدا پرسش هایی باز و انعطاف پذیر پیرامون مبحث نقش درخت در بازسازی بعد از سانحه تدوین شد. سپس جهت استنتاج مفاهیم از مصاحبه ها، این پرسش كلیدی مطرح شده كه «فكر اصلی موجود در سطر به سطر گفتارهای مردم چیست؟» این فكر اصلی، تحت عنوان " مفاهیم" برچسب گذاری و نامگذاری شده است. در واقع به منظور استنتاج مفاهیم تلاش شد به این پرسش كلیدی پاسخ داده شود كه «از آن چه مصاحبه شونده گفته، چه تعبیری می شود؟» ازاین رو، به بررسی خرد داده ها پرداخته شده و عبارات برگرفته از مصاحبه عمیق، بدون كوچك ترین تغییراتی بررسی شدند.»
در این پژوهش آمده است: «با توجه به یافته های مقاله حاضر، می توان حضور درختان را از چهار منظر در بازسازی بعد از سانحه مورد بررسی قرار داد: حضور درختان از منظر ایجاد آرامش روانی در فرد و جامعه سانحه دیده؛ حضور درختان از منظر هویت و خاطره جمعی؛ حضور درختان در اسكان موقت و دائم؛ حضور درختان از منظر پایداری بعد از سانحه.»
محققان در این مقاله می گویند: «برنامه ریزان بازسازی با شناسایی پوشش های گیاهی هویت بخش منطقه سانحه دیده و میزان صدمه دیدگی آنها می توانند از راه طراحی برنامه هایی هم چون باغچه های عمومی و بازسازی پارك های محله ای سبب مشاركت مردم، به یادآوری خاطرات رخداد قبل از سانحه و ایجاد انگیزه برای مورد بازسازی قرار گیرند و نهایتاً تاب آوری جامعه در مقابل سوانح آتی ارتقا یابد.»
در بخش دیگری از این مطالعه آمده است: «این مقاله نتیجه می گیرد در بازسازی انجام شده به دنبال زلزله سال ۱۳۸۲ بم، تفاوت های اساسی بین فضای شهری بازسازی شده با گذشته بم مشاهده می شود. در واقع، هدف از بازسازی بم، تنها حیات كالبدی بوده و متأسفانه در روند بازسازی شهر، توجه خاصی به عوامل طبیعی هویت بخش نشده است. دستاورد بازسازی انجام شده به دنبال زلزله بم این است كه نخلستان ها كه زمانی تداعی گر خاطرات خوش كودكی بودند، امروز تداعی گر خاطرات ناخوشایند زلزله و عزیزان از دست رفته هستند. هم چنین بعد از زلزله، نخلستان ها به حال خود رها شده و بازسازی نیمه كاره ی آنها، روح شهر را می آزارد.»
به قول نویسندگان این مقاله امروز، سوزاندن نخل ها به سهولت انجام شده تا در زمین نخلستان ها آپارتمان سازی شود؛ غافل از این كه در حافظه تاریخی ایرانیان، سوزاندن و از بین بردن نخل ها، مترادف است با قتل یك مرد. ارج نهادن به نخلستان ها و بازسازی آنها، می تواند منجر به باز زنده سازی ارزش ها و بازگرداندن نشاط و پویایی به جامعه بم باشد. مقوله مركزی مقاله حاضر، «كمرنگ شدن نقش نخلستان ها در بازسازی بعد از زلزله و لزوم باز زنده سازی هرچه سریع تر آن ها» را مورد تاكید قرار می دهد؛ ازاین رو، احیا و بازسازی نخلستان ها و برگزاری مراسمی نظیر جشن خرما در آنها، علاوه بر پویایی اقتصادی نقش بسیاری در سرزندگی محلات خواهد داشت.
این پژوهش در دومین شماره دوره نهم فصلنامه "دانش پیشگیری و مدیریت بحران" انتشار یافته است.
این مطلب نئوپدیا را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب