در قالب یك پژوهش بررسی شد
تأثیر چیدمان كلاس درس بر دانش آموزان
به گزارش نئوپدیا فضاهای آموزشی انسان های آینده را تربیت می كنند و به نوع نگرش و شیوه رفتاری جوامع شكل می دهند، پس محیط مدرسه باید باعث بهبود رفتار اجتماعی دانش آموزان شود.
به گزارش نئوپدیا به نقل از ایسنا، عاملی مانند فضای شخصی در مدرسه می تواند بر رفتار دانش آموزان تأثیر بگذارد. الگوهای رفتاری متنوع، ورود تكنولوژی های جدید و احتیاج به فضاهای چند منظوره، فضاهای آموزشی را به سمت انعطاف پذیری سوق می دهد. تغییر فضای كلاس از راه تغییر چیدمان و ایجاد محیط های اجتماع پذیر می تواند بر اندازه فضای شخصی دانش آموز تأثیر گذار باشد. به این صورت كه چیدمان نیمكت ها، اندازه فضای شخصی و در نتیجه میزان ارتباط و تعامل دانش آموزان با یكدیگر را تغییر می دهد. زاویه قرار گیری دانش آموز، فاصله آن از معلم و دیگر دانش آموزان، قابل رویت بودن وی توسط معلم بر اندازه فضای شخصی كه مانند حباب آنها را در بر گرفته، تأثیر گذار است.
در پژوهشی كه در ارتباط با "واكاوی تأثیر معماری داخلی انعطاف پذیر بر تعیین فضای شخصی دانش آموزان در مدرسه" توسط تیم پژوهشگران متشكل از اعظم اسماعیلی (دانشجوی دكترا، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات)، آزاده شاهچراغی (دانشیار، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات) و فرح حبیب (استاد، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات) انجام شده، آمده است: « به صورت كلی فضاهای آموزشی باید بتوانند بر مبنای تنوع رفتارهای اجتماعی دانش آموز جوابگوی نیازهای انعطاف پذیر و پایداری در طول زمان باشند. علاوه بر این رفتار ما برآیندی از نیازها، انگیزه ها، قابلیت محیط، ادراك، تصویر ذهنی و در نهایت مفهوم است كه از محیط برای خود ساخته ایم. ازاین رو واضح است كه فعالیتهای ما تحت تأثیر این عوامل محیطی و فردی می تواند شكل های متفاوتی به خود بگیرد. مبحث رفتار اجتماعی، هم روابط اجتماعی میان شهروندان را تحت تأثیر قرار می دهد و هم شیوه استفاده انسان از محیط، به واسطه رفتار فردی یا رفتار اجتماعی باز تعریف می شود.»
در پژوهشی كه برای ثبت مشاهدات و اطلاعات از شیوه میدانی استفاده شده، آمده است: « متغیرهای محیطی طبیعی و كالبدی از قبیل نور، رنگ، سرو صدا، گرما، سرما، تهویه و تجهیزات، میزو صندلی ها باید در محیط های آموزشی مد نظر قرار گرفته شوند، چونكه بر رفتار ما تاثیرگذارند. مثلا اگر در یك فضای باز عمومی نیمكت وجود داشته باشد، احتمال اینكه افراد برای نشستن و صحبت با یكدیگر ترغیب شوند، بسیار زیاد می شود. همینطور یك فضای گشوده و وسیع میدان گونه، بیشتر از یك فضای خطی باریك، ما را به مكث، ایستادن و تعامل ترغیب می كند.
همچون عوامل تأثیر گذار بر واكنش های انسان در وضعیت های اجتماعی متغیرهای محیطی هستند. در شرایط واقعی هیچ رفتاری فارغ از مكان و زمان قابل تصور نیست. ما به صورت متقابل از محیط تأثیر می پذیریم و بر آن تأثیر می گذاریم. بنابر این با ایجاد امكانات مناسب در فضای عمومی می توان افراد را به انجام رفتارهایی ترغیب كرد یا از برخی رفتارها بازداشت.»
محققان می گویند: « طرح مبلمان بر رفتار و احساسات مردم در داخل اتاق تأثیر می گذارد. مبلمان یكی از تسهیل كننده های اصلی گفت و گو است كه مرزهای ارتباطی و فواصل تعاملی مناسب را تعیین می كند. محل مبلمان، فاصله بین آنها و دكوراسیون مورد استفاده در كتاب خود روش های امروز را بسیار متفاوت با سال های گذشته می داند این تغییرات بیشتر در روابط داخل كلاسی بوجود آمده اند، به صورتی كه دیگر رابطه معلم با دانش آموز و همین طور دانش آموز با دانش آموز به صورت یك طرفه نیست. كلاس جایی است كه دانش آموزان از تجربیات یكدیگر می آموزند و پیرامون مشكلات هم بحث می كنند.
این عوامل سبب ایجاد تغییراتی در چیدمان كلاس ها هستند. یكی از مولفه های كالبدی كه در كلاس درس تغییر پیدا می كند، چیدمان میز و صندلی دانش آموزان است و این مورد توسط متخصصان آموزش و پرورش به خوبی مورد بحث و گفت و گو قرار گرفته است. چیدمان میز و صندلی تأثیر بسیاری در آموزش و پرورش و ارتقای سطح یادگیری دانش آموزان در محیط های آموزشی دارد كه شامل چیدمان ردیفی و ستونی، دایره ای شكل و گروهی است. در روش های سنتی آموزش، از چیدمان ردیفی و ستونی به صورت نیمكت های دو یا سه نفره پشت سر هم استفاده می شد.»
اسماعیلی وهمكارانش می گویند: « برای آنكه مبلمان آموزشی بتواند به مساله انعطاف پذیری فضاهای آموزشی پاسخ بگوید، باید چند خصوصیت مهم چند عملكردی، متحرك بودن و طراحی متناسب با فضا را دارا باشد یعنی قابلیت تفكیك، تركیب و تجمیع داشته باشد. اگر امكانات كلاس به صورتی باشد كه صندلی های دانش آموزان می توانند به صورت دایره شكل سازمان دهی شوند تا دانش آموزان با یكدیگر و با معلم ارتباط متقابل برقرار كنند، در این صورت معلم جزئی از دانش آموزان به حساب می آید و می تواند علاوه بر تدریس، به راهنمایی و هدایت بحث های جمعی داشن آموزان هم بپردازد.
در هرحال، هنگام بررسی طرز چیدن صندلی ها در كلاس، توجه به همه دانش آموزان شایان اهمیت است. یكی از نیازهای اساسی دانش آموزان این است كه مورد توجه دبیران قرار گیرند. چنانچه فضای فیزیكی كلاس مشوق ایجاد این احساس در دانش آموزان باشد، بدون تردید از میزان مسائل و مشكلات انضباطی هم به صورت قابل ملاحظه ای كم می شود. تغییر مبلمان كلاس باعث تغییر میزان خلاقیت، نوآوری و مهارت های كلاسی بچه ها شده بود. همینطور وجود قالی در كلاس سبب سپری كردن زمان بیشتری در كلاس و همینطور باعث افزایش تعامل مستقیم می شود.»
در نتایج این پژوهش آمده است: « طراحی محیط چیزی بیشتر از محیط كالبدی است. در واقع می توان نظام هایی محیطی طراحی كرد كه در آنها، محیط و رفتارهای مختلف در چارچوب كلی یكپارچه با یكدیگر تركیب شوند. اگر نظارت بر فضای شخصی درك شود، محیط هایی بسیار انعطاف پذیر خلق می شوند. فضای شخصی تلفیقی از فاصله و زاویه قرار گرفتن نسبت به دیگران است.
فضاهای شخصی گوناگون امكان رفتارهای غیر كلامی و دیگر شكل های ارتباط را تغییر می دهند. امروزه مطالعات در مورد خصوصیت های معماری انعطاف پذیر موثر بر رفتارهای اجتماعی نشان می دهند، محیط كالبدی و طبیعی نقش برجسته ای در رفتارهای اجتماعی دانش آموزان دارد. تغییرات بدون پر كردن و اشغال كردن محیط، تغییر اندازه ها، مقیاس و فاصله عوامل تنوع محیطی هستند كه تمایل به برقراری رابطه با دیگران را تحت تأثیر قرار می دهند. ازاین رو چنانچه محیط های آموزشی به درستی و باتوجه به خصوصیات جسمانی و روانی كودك طراحی شوند، بر رفتارهای اجتماعی كودكان اثر می گذارند و می توان با كمك محیط و كالبد تا حدودی رفتار مورد نظر را پیشبینی یا اصلاح كرد و بتوان برای خلق هركدام از موقعیت های متناسب با رفتارهای اجتماعی از رفتارهای اجتماعی از معماری انعطاف پذیر و محیط كمك گرفت.»
این پژوهش در شماره هفتادم فصلنامه نوآوری های آموزشی انتشار یافته است.
این مطلب نئوپدیا را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب