مقالات علمی در چه بخش هایی گرفتار ضعف هستند؟
پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی ایران و پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاددانشگاهی، با انجام یک مطالعه مروری مشکلات عمده مقالات علمی را بررسی کردند. یافته های این مطالعه، پایه ای برای ساخت سامانه همیار داوری خواهد بود.
به گزارش نئوپدیا به نقل از ایسنا، پس از انجام تحقیقات علمی در یک موضوع، لازم است که پژوهشگران نتایج به دست آمده از تحقیق را بصورت یک مقاله علمی پژوهشی برای یک نشریه علمی ارسال نمایند و نشریات علمی نیز بعد از انجام پروسه داوری، این مقالات را منتشر می کنند.
فرآیند داوری مقالات علمی فرآیند ای زمان بر است که در کشور ما به آن اهمیت چندانی داده نمی گردد. پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی ایران و پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاددانشگاهی قصد دارند، سامانه ای طراحی نمایند تا بتوانند همیار داوران مقالات علمی باشد.
دکتر شهرام صدقی در گفت و گو با ایسنا، درباب این پروژه تحقیقاتی اظهار داشت: هنگام نگارش مقالات علمی، گاهی اشتباهاتی بروز می کند که تعدادی از آنها اجتناب پذیر هستند و می توان آنها را کم تر کرد. برخی مشکلات وجود دارند که در بیشتر مقالات دیده می شود و در مقالات مختلف تکرار می شوند.
وی تشریح کرد: ما می خواهیم سیستمی طراحی نماییم که در زمان داوری مقالات به داور کمک نماید و در صورتیکه مشکل یک مقاله مشکل رایجی بود، نظرات قبلی داور در آن خصوص را بیاورد و داور بتواند توضیحات مربوط به آن مشکل را در زمان کم تری ثبت کند.
عضو هیات علمی دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به اختتام رسیدن مرحله اول این طرح پژوهشی افزود: ما در یک مطالعه مروری، مشکلات رایج در مقالات علمی، به ویژه مقالات حوزه سلامت را شناسایی کردیم تا از آنها در دیتابیسی که قصد طراحی آنرا داریم، استفاده نمائیم.
صدقی با ارائه نمونه هایی از مشکلات رایج در مقالات علمی عنوان کرد: بعنوان مثال یکی از اشکالات رایج این است که خیلی از نویسندگان در توضیحات بخش مقدمه مقاله، از مطالعه خودشان دور می شوند و مطالبی را می نویسند که در رابطه با موضوع پژوهش آنها نیست. یا اینکه نمی توانند موضوع تحقیق خودرا به خوبی تشریح کنند و بجای اینکه در بخش مقدمه به این مساله بپردازند که این تحقیق مقرر است چه مشکلی را حل کند، مبهم و یا کلی موضوع را مطرح می کنند.
وی اظهار داشت: این مسائل موجب خستگی داور و خواننده می شود و انتظارات را برآورده نمی نماید. همین طور برخی پژوهشگران نمی توانند بین تحقیقات خود و کارهای قبلی ارتباط قوی ایجاد کنند.
استاد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه علوم پزشکی ایران تشریح کرد: ما این مشکلات رایج را در ۶۰ محور دسته بندی کردیم و برای هر یک از آنها یک گزاره تعریف کردیم. در سامانه ای که درحال طراحی هستیم، این گزاره ها ذخیره می شود و بصورت یک افزونه در محیط داوری مجلات قابل استفاده می باشد.
وی اضافه کرد: برای مثال اگر یک مقاله گرفتار مشکل در بخش روش شناسی باشد، داور بمحض اینکه کلمه روش شناسی را تایپ نماید، گزاره های در رابطه با این مساله روی صفحه ظاهر می شود و داور می تواند مرتبط ترین آنها را انتخاب نموده و در صورت نیاز کلمات یا جملاتی را به آن اضافه کنند. این روش سرعت کار را بالا می برد و داور با تمرکز بیشتری می تواند پروسه داوری را انجام دهد.
به گفته این پژوهشگر، طراحی و ایجاد سامانه همیار داوری مقالات علمی - برمبنای مستندات علمی موجود و جستجوی صورت گرفته در پایگاه های علمی، برای نخستین بار در دنیا و در ایران انجام شده است.
عضو کارگروه آینده نگری، نظریه پردازی و رصد کلان سلامت فرهنگستان علوم پزشکی در پاسخ به سوالی در مورد دلیلهای بروز مشکلات در نگارش مقالات علمی به موضوع عدم آموزش نگارش دانشگاهی یا Academic writing اشاره نمود و توضیح داد: قسمتی از این مشکل به این علت است که ما به دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی Academic Writing را آموزش نمی دهیم و متاسفانه روز به روز نقش و اهمیت زبان را کم رنگ تر کردیم.
وی اضافه کرد: در بخشنامه ها الزام وجود دارد که دانشجویان دکترا باید مقالاتشان را در یک نشریه معتبر منتشر کنند ولی بتازگی دیدیم افرادی پای دیوان عدالت اداری را به این مساله باز کردند و قرار بر این شد که دانشجو حتی با سابمیت مقاله و گرفتن پذیرش از یک نشریه، بتواند از پایان نامه اش دفاع کند. به نظر من دیوان نباید وارد این مساله می شد؛ چونکه این یک مسئله آکادمیک بود و اجازه می دادند بزرگان و صاحب نظران آموزش عالی در کشور تدبیری در این خصوص می اندیشند.
صدقی افزود: ما می خواهیم با دنیا ارتباط علمی داشته باشیم و هر مقوله ای مقدمات و الزامات خودش را دارد. لازمه ارتباطات علمی با جهان پیرامونی هم مجهز شدن پژوهشگران به زبان بین المللی قوی است. ما در حقیقت هم این مساله را مد نظر داشتیم و هم با این مسئله تضعیفش کردیم.
وی یکی دیگر از دلیلهای بروز مشکل در مقالات علمی را ضعف در روش شناسی تحقیق دانست و عنوان کرد: همه مشکلات مقالات ناشی از ضعف زبان نیست. برخی زبان انگلیسی قوی دارند، حتی برخی از همکاران تحصیل کرده خارج از کشور هستند. دومین بخشی که مقالات مشکل دارد، بخش متدولوژی است. روش شناسی پژوهش در مقالات ما گرفتار ضعف های عمده است.
استاد کتابداری و اطلاع رسانی اشاره کرد: البته این صحبت من بطور عمده است؛ چون مطالعه ما یک مطالعه جهانی بوده و مشخص می شود که ضعف در روش پژوهش یک ضعف جهانی است. شاید زمان آن باشد که مراکز دانشگاهی و علمی پژوهشی در دنیا در سیاست هایشان بازنگری کنند و به آموزش درست و بیش از پیش به دانشجویان خصوصاً در مقاطع تحصیلات تکمیلی بیشتر دقت کنند.
وی تشریح کرد: عمده ضعفی که ما در بخش متدولوژی داریم این است که روشی که پژوهشگر انتخاب می کند، اصلاً تناسبی با موضوع پژوهش ندارد. بطورمثال یک پژوهش کیفی و در رابطه با علوم اجتماعی است؛ اما پژوهشگر از روش های آماری که اغلب در پژوهش های کمی کاربرد دارد و سنخیتی با موضوع پژوهش ندارد، استفاده می کند!
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران همین طور به مشکل «اندازه نمونه پژوهش» اشاره نمود و افزود: در پژوهش های کیفی به طور معمول پژوهش تا زمانی ادامه پیدا می کند که اشباع داده در مورد موضوع، صورت بگیرد بطورمثال در بعضی تحقیقات اشباع با ۲۰ یا ۳۰ نفر اتفاق می افتد ولی پژوهشگر با ۹۰ نفر مصاحبه کرده است! به همین خاطر من می گویم ضعف در پژوهش الزاماً به خاطر ضعف در زبان نیست مسائل و مشکلات دیگری مثل متدولوژی هم در این مساله نقش دارد.
صدقی در ادامهبه همکاری با پژوهشگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاد دانشگاهی اشاره نمود و افزود: سامانه همیار داوری با همکاری پژوهشگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاد دانشگاهی که در حوزه هوش مصنوعی فعالیت می نمایند، درحال طراحی است و در صورت موفقیت، می توان این سامانه را بصورت یک محصول تجاری به کشورهای دیگر نیز ارائه کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در آخر عنوان کرد: بعد از انجام قسمت عمده کار که جمع آوری و شناسایی ایرادات و مشکلات رایج مقالات علمی است، تا یک سال آتی طراحی بخش نرم افزاری این طرح پژوهشی به انتها خواهد رسید.
بخش اول طرح پژوهشی سامانه همیار داوری که به موضوع مشکلات رایج در مقالات علمی می پردازد، بصورت مقاله علمی در نشریه « Accountability in Research» انتشار یافته و بوسیله لینک زیر قابل دسترسی است:
No study is ever flawless: A scoping review of common errors in biomedical manuscripts
این مطلب نئوپدیا را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب