مروری بر نتایج یك پژوهش؛
ناآرامی های اجتماعی چگونه اتفاق می افتند؟
نئوپدیا: نتایج یک پژوهش انجام شده نشان میدهد که ناآرامی های اجتماعی در ایران از توالی مراحل «اختلال»، «تکانه»، «بی تعادلی» و «جرقه» ایجاد می شود و عواملی همچون بیکاری، بی ثباتی اقتصادی، افزایش شکاف های طبقاتی، پایین بودن نرخ سرمایه‌ی اجتماعی، سیاست ها و طرح های دشمن و خدمات اطلاعاتی آنها در زمینه‌ی براندازی نظام، نفوذ و عملکرد نفوذی ها، کارکرد مخرب فضای مجازی، فساد اقتصادی و سیاسی - اداری در این پروسه نقشی تعیین کننده دارند.
به گزارش نئوپدیا به نقل از ایسنا، یکی از چالش های هر نظام سیاسی، بروز ناآرامی است که وقوع آن دربردارنده هزینه های مختلف و مدیریت و مهار آنها نیز نیازمند صرف منابع مادی و غیر مادی فراوان است.
ناآرامی های اجتماعی برآیند و محصول اختلاف میان خواسته ها و داشته ها است. گاهی اوقات تحقق نیافتن هدف ها، منشاء ناآرامی است و گاهی از دست دادن دارایی های مادی و معنوی و گاهی خواستن های جدید منشاء ناآرامی است.
از مهم ترین راهکارهای جلوگیری از وقوع و مدیریت ناآرامی های اجتماعی، شناخت و درک درست پروسه شکل گیری این ناآرامی ها است. باتوجه به اینکه در عرصه دانشگاهی کمتر به پروسه ناآرامی های اجتماعی کشور پرداخته شده است، پژوهشگران دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی و دانشگاه جامع امام حسین(ع)، در مطالعه ای که در فصل نامه علمی راهبرد دفاعی انتشار یافته است، پروسه و قدمهای وقوع ناآرامی های اجتماعی را در ایران بررسی کردند.
برای انجام این تحقیق ابتدا با بررسی منابع معتبر فارسی و انگلیسی، اطلاعات مورد نیاز استخراج شد و برای اعتبارسنجی یافته ها با بهره گیری از پرسش نامه، نظرات ۳۰ نفر از خبرگان در مورد این یافته ها جمع آوری شد. خبرگان شرکت کننده در این مطالعه شامل صاحب نظران امور امنیتی، علوم سیاسی و علوم اجتماعی و دارای حداقل مدرک کارشناسی ارشد و حداقل پنج سال سابقه مدیریت در بخش های امنیتی، سیاسی و اجتماعی بودند.
نتایج مصاحبه با خبرگان و نظرسنجی از آنها در امتداد بررسی و تحلیل ۱۰ ناآرامی مهم اجتماعی در ایران، حاکی از آنست که وقوع ناآرامی های اجتماعی، برآیند چهار مرحله «اختلال»، «تکانه»، «بی تعادلی» و «وقوع جرقه» است.
مرحله اول و مقدماتی برای بروز ناآرامی های اجتماعی وجود «اختلال» و مهم ترین دلیل وجود اختلال در هر نظامی، «کارآمدی ناقص دولت ها» است. کارآمدی از عناصر مهم در رابطه با مشروعیت قلمداد شده و همیشه از چالش های مهم نظام های سیاسی به شمار می آید. کارآمدی به مفهوم پاسخ گفتن نظام سیاسی به نیازهای جاری مردم و کسب رضایت آنها است.
شاخص هایی مانند بیکاری، بی ثباتی اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی، افزایش شکاف های طبقاتی و پایین بودن نرخ سرمایه اجتماعی، گویای وضعیت کارآمدی ناقص دولت هستند.
مرحله دوم در ایجاد ناآرامی ها، ایجاد «تکانه» است. اگر نظامی مبتلا به اختلال شود، مداخله های بیرونی در گام بعدی، قادر خواهند بود تکانه ای را برای آن نظام ایجاد کنند.
به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ از فاکتورهای مهم و مؤثر در مرحله دوم پروسه وقوع ناآرامی های اجتماعی در کشور، سیاست ها و طرح های دشمن و خدمات اطلاعاتی آنها در حوزه براندازی نظام جمهوری اسلامی است.
هرگاه نظام جمهوری اسلامی دارای مشکلات کارکردی بوده و تلاشی برای رفع آن ها انجام نشده، از برنامه ها و اقدامات دشمنان ضربه خورده است. این تکانه در صورت همراه شدن با متغیرهای زیر می تواند به بی تعادلی نظام منجر شود.
پژوهشگران این مطالعه معتقدند که «نفوذ و عملکرد نفوذی ها»، «کارکرد مخرب فضای مجازی»، «فساد اقتصادی و سیاسی-اداری»، «غفلت جامعه اطلاعاتی» و «ضعف برخی اجزای فرهنگ امنیتی» همچون متغیرهای مهم در مرحله بی تعادلی هستند.
مرحله پایانی در بروز ناآرامی های اجتماعی «وقوع جرقه» است. جرقه واقعه ای که یک موقعیت فشار را ایجاد، تسریع یا بزرگ نمایی می کند و در نتیجه، ناآرامی را محقق می کند. یک اتفاق ساده، یک اشتباه کوچک، اجرای یک سیاست اشتباه و... می تواند در حکم جرقه ای برای انفجار انبار اعتراض های خفته باشد. جرقه ها فرصت اعتراض های صلح آمیز و غیرخشن را از بین برده و ترس یا نفرت موجود را تایید یا توجیه می کنند.
به گفته پژوهشگران این تحقیق؛ بعد از تکمیل پروسه بروز ناآرامی ها، سناریوهای خوش بینانه و بدبینانه ممکنست به وجود آید. سناریوی خوش بینانه، آنست که بعد از مواجهه نظام با اشکال ها و چالش ها، در کمترین زمان ممکن و با بهره بردن از روش های علمی، بهینه و عملی درصدد رفع اشکال ها برآید. سناریوهای بدبینانه نیز «وقوع ناآرامی» و «مواجهه با ناجنبش های اجتماعی» هستند.
پژوهشگران این تحقیق باتوجه به نتایج به دست آمده، مدعی هستند که پروسه وقوع ناآرامی های اجتماعی به تدریج ماهیتی ترکیبی (اقتصادی، رسانه ای و روانی) یافته اند.
همچنین درباب دیگر یافته این تحقیق می گویند: «از جمله مهم ترین مسائل در ایران، برخورد با معلول ها است. در صورتیکه باید بطور اصولی و ریشه ای بدنبال مسائل به وجود آورنده ناآرامی بود. به بیانی، نباید نسبت به رفع علل وقوع ناآرامی ها غفلت ورزید و در مقابل با معلول ها برخورد کرد».
به گفته این محققان: «شاید بتوان ادعا نمود نظام تصمیم گیری در ایران، بیشتر در پی چشم پوشی یا رفع مسئله بوده و کم تر بدنبال فیصله دادن به مسائل و یا حل آنها برآمده است».
بر اساس گفته های این پژوهشگران؛ چشم پوشی کردن از مسئله، حل منفعلانه مسئله است و به عبارتی با نادیده انگاری مسئله، گذشت زمان و خسته شدن مطالبه گران، مسئله بطور طبیعی، حل می شود. فیصله دادن به مسئله نیز کوشش برای بهبودی نسبی و رضایت نسبی افراد درگیر در مسئله است و حل مسئله؛ به مفهوم کوشش برای برگرداندن وضعیت مسئله به وضعیت مطلوب برای فراهم شدن رضایت کامل افراد درگیر است.
این پژوهشگران برمبنای نتایج به دست آمده پیشنهاداتی را نیز ارائه دادند:
- رصد و پایش مداوم روندها و علایم ضعیف تغییر در عوامل مؤثر در پروسه وقوع ناآرامی های اجتماعی از طرف مراکز علمی تحقیقاتی؛
- ارائه برآورد و تحلیل های شفاف و پرهیز از کلی گویی و گردگویی از طرف مراکز و نهادهای اطلاعاتی؛
- ایجاد سامانه هشدار سریع در مورد وقوع ناآرامی های اجتماعی مبتنی بر داده های موثق از طرف سازمان های اطلاعاتی؛
- افزایش کارآمدی به مثابه کلید اصلی رفع زمینه های بروز ناآرامی های اجتماعی؛
- رونق تولید و ایجاد اشتغال برای جوانان با هدف بسترسازی برای تامین امنیت.
در انجام این تحقیق محمود عسگری؛ دکتری امنیت ملی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی و سید حسین حسینی؛ دانشیار گروه مدیریت بحران دانشگاه جامع امام حسین، با یکدیگر مشارکت داشتند.
نتایج به دست آمده از این مطالعه بصورت مقاله علمی با عنوان «تبیین پروسه و معرفی عوامل وقوع ناآرامی های اجتماعی در ج. ا. ایران» تابستان سال قبل در فصل نامه علمی راهبرد دفاعی؛ زیر نظر مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی انتشار یافته است.
این مطلب نئوپدیا را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب