وضعیت مقاله های غدد و متابولیسم زیر ذره بین؛
از قیاس رتبه ایران با تركیه تا پژوهشگرانی كه بیشترین مقاله ها را دارند
بررسی های یک مطالعه نشان داد که رشد تولیدات علمی ایران در حوزه غدد درون ریز و متابولیسم قابل توجه است، اما رتبه علمی آن از نظر کمیت و کیفیت نیاز به برنامه ریزی دقیق تری دارد.
به گزارش نئوپدیا به نقل از ایسنا، در سند جامع علمی کشور تاکید فراوانی بر رشد و توسعه علمی حوزه های مختلف شده است. برای ارزیابی میزان رشد و توسعه علم، برون دادهای علمی هر حوزه را مورد بررسی قرار می دهند. برون دادهای علمی نشان دهنده کارهای پژوهشی و میزان توسعه و پیشرفت علم در کشورهای مختلف است و ارزیابی آنها برای سیاست گذاران علمی کشورها و دانشگاه ها، کاری لازم است.
مطالعات علم سنجی، بمنظور بررسی کمیت و کیفیت بروندادهای پژوهشی پژوهشگران، موسسات، کشورها، مجلات و حوزه های مختلف به کار می رود و نقش مهمی در هدایت سرمایه های مالی و انسانی در مراکز علمی دارد.
حوزه «غدد درون ریز و متابولیسم» یکی از حوزه های بسیار مهم سلامت است؛ چونکه طیف گسترده ای از بیماریهای مربوط به این حوزه ماهیتی مزمن و غیر واگیر دارند و بعنوان یکی از محرک های اصلی اتلاف هزینه سلامت در کشورهای مختلف به شمار می روند. برای پیشگیری و کنترل بیماریهای غدد درون ریز و متابولیسم، در سراسر دنیا پژوهش هایی با هزینه گزاف در سراسر دنیا انجام شده و نتایج آن در نشریات معتبر علمی منتشر می شود اما در صورت عدم کیفیت مناسب و عدم استفاده توسط سایر پژوهشگران و جامعه پزشکی می تواند موجب اتلاف هزینه شود.
مطالعات گذشته نشان داده که در دو دهه اخیر، حوزه موضوعی غدد درون ریز و متابولیسم در ایران رشد چشم گیری از نظر تولیدات علمی داشته است و در نقشه علمی پزشکی ایران، اهمیت ویژه ای دارد. بدین سبب وجود برنامه هایی برای سیاست گذاری های علمی در این عرصه لازم است.
با توجه به این که تا کنون مطالعه جامعی درباب تولیدات علمی حوزه غدد ایران در پایگاه وب آو ساینس (web of science) که معتبرترین پایگاه استنادی دنیا است، انجام نشده، بنا بر این پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با انجام یک مطالعه علم سنجی، پژوهش های ایران در این عرصه را مورد بررسی قرار دادند.
برای انجام این مطالعه فهیمه محمدی، مریم شکفته و مریم کازرانی؛ پژوهشگران گروه کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، مشارکت داشتند.
در این پژوهش، کلیه مدارک انتشار یافته در حوزه غدد درون ریز و متابولیسم در ایران؛ شامل: مقاله، چکیده، مقاله مروری و... که در سال ۲۰۱۹ در پایگاه استنادی وب آو ساینس نمایه شده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند.
بر اساس بررسی های انجام شده مشخص شد که تا آخر سال ۲۰۱۹، تعداد کل انتشارات علمی حوزه غدد درون ریز و متابولیسم در دنیا ۸۹۲ هزار و ۸۶۴ مدرک و سهم ایران از آنها چهار هزار و ۳۱۸ مدرک است و ۰.۴۹ درصد از این انتشارات این حوزه توسط پژوهشگران ایرانی انتشار یافته است. بطور کلی می توان اظهار داشت که تولیدات این حوزه در ایران و در جهان روند رشد خوبی داشته اند.
در بین تولیدات ایران تنها دو عنوان به زبان فرانسوی و بقیه تولیدات به زبان انگلیسی انتشار یافته بود. در میان انتشارات علمی ایران در این عرصه، بیشترین میزان مربوط به مقالات پژوهشی (حدود ۶۲ درصد)، چکیده مقالات همایش (۲۵ درصد) و مقالات مروری (حدود ۱۰ درصد) بود. در این بین یک مقاله نیز ابطال (رترکت) شده بود.
بررسی ها نشان داد که بیشترین درصد انتشارات علمی ایران مربوط به سال ۲۰۱۹ با ۱۵.۵۳۴ درصد بود. ایران در میان کشورهای دنیا، رتبه ۳۲ را داشت ولی در سالهای مورد بررسی، روند روبه رشدی داشته است. بطوریکه از رتبه ۶۳ در سالهای ۱۹۷۳ تا ۱۹۹۹ میلادی (۵۱ تا ۷۷ شمسی) به رتبه ۱۹ در سال ۲۰۱۹ رسیده است و در این سال بهترین رتبه را کسب کرده است. همین طور در تولیدات حوزه غدد درون ریز نیز ایران در میان کلیه حوزه های پزشکی ایران از رتبه ۲۷ در سال ۲۰۰۱ به رتبه هشت در سال ۲۰۱۹ رسیده است.
همچنین مشخص شد که باتوجه به مجموع تولیدات علمی کشورهای مختلف در زمینه غدد درون ریز و متابولیسم، در میان کشورهای خاورمیانه، کشورهای ترکیه، اسرائیل و ایران به ترتیب رتبه های اول تا سوم خاورمیانه و رتبه های ۲۲، ۲۳ و ۳۲ جهانی را کسب کرده اند. از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ رتبه اول تا سوم کشورهای خاورمیانه در این عرصه، به ترتیب مربوط به ترکیه، اسرائیل و ایران بود؛ اما از سال ۲۰۱۵ به بعد ایران توانسته پس از کشور ترکیه، رتبه دوم را در میان کشورهای خاورمیانه به دست آورد.
پژوهشگران در این مطالعه شاخص استناد را نیز بررسی کردند. این شاخص تا حدودی کیفیت مقالات را نشان میدهد. این بررسی نشان داد که در حوزه غدد میانگین استنادهای دریافتی هر مدرک هشت استناد بوده است. پژوهشگران می گویند بنظر می رسد برای بالا بردن تعداد استنادها در این عرصه، نیاز به پژوهش های با کیفیت تری است.
در بررسی ها مشخص شد که در حوزه غدد درون ریز و متابولیسم، همانند سایر حوزه های پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران رتبه اول را دارد. از نظر میانگین استناد دریافتی برای هر مقاله، پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بهترین عملکرد را در بین ده دانشگاه برتر کشور داشته اند و به طور متوسط ۱۲.۸۶ استناد دریافت کرده اند و این مساله نشان میدهد که مقالات این دانشگاه، به نسبت دیگر دانشگاه ها کیفیت بیتشری داشته اند.
بررسی های این مطالعه نشان داد که بیش از ۳۰ درصد از کل تولیدات علمی کشور در حوزه غدد توسط ۱۰ پژوهشگر پر تولید انتشار یافته است که در این میان «فریدون عزیزی» و «باقر لاریجانی» پر تولیدترین پژوهشگران این حوزه هستند.
نتایج مربوط به همکاریهای علمی نشان داد که پژوهشگران ایرانی با پژوهشگرانی از ۷۹ کشور دنیا مشارکت علمی داشته اند. بیشترین مشارکت با کشورهای ایالات متحده آمریکا، انگلیس و کانادا بوده است.
بررسی ها نشان داد که پژوهشگران این حوزه تولیدات علمی خودرا در ۱۶۲ نشریه مختلف منتشر نموده اند و در این میان ۱۰.۵۹ درصد از تولیدات علمی حوزه غدد ایران در مجله Annals of Nutrition and Metabolism انتشار یافته است. این مجله در کشور سوئیس به چاپ می رسد و در سال ۲۰۱۸ ضریب تاثیر آن ۳.۰۵۱ بوده است.
پژوهشگران این مطالعه درباب نتایج به دست آمده می گویند: تولیدات علمی حوزه غدد درون ریز و متابولیسم در ایران رتبه مناسبی در میان سایر حوزه های پزشکی ایران داشته و از رشد قابل قبولی برخوردارست. اما هنوز فاصله بسیاری با کشورهای برتر این حوزه دارد. ایران برای رسیدن به رتبه اول منطقه در این عرصه باید کشور ترکیه را پشت سر بگذارد و از نظر کمی و کیفی به توسعه بیشتری نیاز دارد. تعیین اولویت های پژوهشی، ارتقای مجلات ایران در سطح بین المللی و همین طور همکاریهای ملی و بین المللی در این خصوص می تواند به ارتقای کمی وکیفی پژوهش های مذکور کمک نماید.
یافته های این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «تحلیل علم سنجی بروندادهای علمی ایران در حوزه غدد درون ریز و متابولیسم در پایگاه وب آو ساینس» در مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران، زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انتشار یافته است.
این مطلب نئوپدیا را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب