دو باکتری جداشده از لبنیات سنتی با خاصیت پروبیوتیک
به گزارش نئوپدیا پژوهشگران سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران و دانشگاه آزاد اسلامی شهر قدس، با انجام یک مطالعه، ایمنی دو باکتری پروبیوتیک جدا شده از محصولات لبنی سنتی ایران را ارزیابی کردند.
به گزارش نئوپدیا به نقل از ایسنا، امروزه مصرف پروبیوتیک ها در جوامع مختلف به سرعت درحال گسترش است. بر مبنای تعریف سازمان جهانی بهداشت پروبیوتیک ها میکروارگانیسم های زنده هستند که در صورت مصرف به میزان مناسب، می توانند سبب ارتقای سلامت میزبان شوند.
این میکروارگانیسم ها اثرات سلامتی بخشی مانند بهبود سلامت روده، تقویت سیستم ایمنی بدن، پیشگیری از اسهال حاد ناشی از مصرف آنتی بیوتیک ها و سرطان، کاهش علایم عدم تحمل لاکتوز، تنظیم سطح کلسترول و کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی دارند.
باکتری های پروبیوتیک باید بی خطر، فاقد قدرت بیماری زایی و تولید سم و دارای منشا کاملاً مشخص باشند و به صورت کلی پروبیوتیک ها نباید هیچ یک از خصوصیت های خاص باکتری های بیماری زا مانند قدرت استقرار و تهاجم به بافت های بدن، جایگزینی در لایه های زیرین بافت ها و نفوذ به بدن را داشته باشند. تا کنون هم ارتباط مفهوم داری میان مصرف پروبیوتیک ها و بیماری های خطرناک مشاهده نشده است.
برخی از سویه های باکتریایی که بعنوان پروبیوتیک معرفی گشتند، به علت نزدیکی خویشاوندی با باکتری های بیماری زا، ارزیابی ایمنی آنها بسیار حیاتی می باشد.
باکتری های لاکتیکی بعنوان اصلی ترین باکتری های پروبیوتیک، دارای سابقه طولانی و ایمنی در تولید و مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های تخمیری دار هستند. علیرغم این که خیلی از آنها جزو باکتری های ایمن طبقه بندی می شوند؛ اما گزارش هایی هم در مورد ایجاد بیماری های زمینه ای و عفونتی توسط لاکتوباسیل ها و بیفیدوباکترها وجود دارد.
با توجه به کاربرد وسیع سویه های لاکتیکی در تولید محصولات غذایی پروبیوتیک، به کارگیری روش های مطمئن برای ارزیابی خطر و سلامتی این نوع باکتری ها ضروری می باشد. بر همین مبنا پژوهشگران سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران و دانشگاه آزاد اسلامی شهر قدس، با انجام یک مطالعه، ایمنی لاکتوباسیل های جدا شده از محصولات لبنی سنتی ایران را ارزیابی کرده و امکان کاربرد آنها در تولید محصولات تخمیری پروبیوتیک و فراسودمند را بررسی کردند.
برای انجام این مطالعه، دو سویه لاکتوباسیلوس (لاکتوباسیلوس فرمنتوم و لاکتوباسیلوس هلوتیکوس) جدا شده از محصولات لبنی بومی ایران از استانهای اردبیل (گردنه حیران) و خوزستان (روستای حسین آباد بهبهان) انتخاب شدند. سپس باکتری ها از نظر ژنتیکی مورد بررسی قرار گرفتند و DNA آنها استخراج شد. در نهایت هم ایمنی آنها، بر مبنای دستورالعمل های بین المللی بخصوص استاندارد اتحادیه اروپا مورد بررسی قرار گرفت.
یکی از مهم ترین عامل های تهاجمی در باکتری های بیماری زا، فعالیت همولیتیک آنها است. باکتری هایی که فعالیت همولیتیک دارند، می توانند سلول های خونی را تجزیه کنند. بنابراین برای ارزیابی ایمنی باکتری های پروبیوتیکی فعالیت همولیتیک باید بررسی شود. نتایج این ارزیابی نشان داد، دو سویه باکتری جدا شده در این مطالعه، فعالیت همولیتیکی ندارند.
همچنین توانایی تولید آنزیم «ژلاتیناز» هم در این سویه های باکتریایی بعنوان شاخص دیگری از ارزیابی ایمنی مورد بررسی قرار گرفت. این آنزیم می تواند ژلاتین و ترکیباتی مانند کلاژن، کازئین و... را حذف کند. از سوی دیگر؛ فعالیت آنزیم ژلاتیناز توسط باکتری ها در روده، سبب از هم پاشیدن لایه مخاطی روده و آغاز مسیرهای عفونت زایی می شود. به همین دلیل؛ عدم وجود فعالیت ژلاتیناز در باکتری ها یکی از معیارهای غیر تهاجمی شناخته شدن باکتری مورد نظر است. بررسی های این مطالعه نشان داد در باکتری های بررسی شده ژن آنزیم ژلاتیناز وجود ندارد.
فعالیت آنزیم های «دکربوکسیلاز» هم یکی دیگر از معیارهای ارزیابی باکتری ها است. فعالیت آنزیم های دکربوکسیلاز می تواند سبب تولید ترکیباتی به نام «آمین های بیوژنیک» در محصولات تخمیری حاوی پروتئین شود. حضور این ترکیبات در غذاهای تخمیری مانند پنیر، آب جو، سوسیس و ماهی به میزان ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی گرم در یک کیلوگرم، نتایج بهداشتی ناخواسته ای نظیر میگرن، زخم معده و روده و یا پاسخ های آلرژیک برای مصرف کننده خواهد داشت.
بر همین اساس لازم است سویه های باکتریایی، پیش از استفاده در فرمولاسیون غذایی از نظر توانایی تولید آنزیم های دکربوکسیلاز هم مورد ارزیابی قرار گیرند. در این مطالعه مشخص شد که باکتری های بررسی شده، توانایی تولید آمین های بیوژنیک را ندارند.
در این مطالعه ژن های بیماری زای باکتریایی دیگری هم مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آن نشان داد که باکتری های بررسی شده، فاقد این ژن ها هستند.
فقدان عوامل بیماری زا، به تنهایی ایمنی لاکتوباسیل ها را ضمانت نمی کند. مقاومت آنتی بیوتیکی هم یک فاکتور منفی در ارزیابی باکتری های پروبیوتیک است. وجود ژن های مقاومت آنتی بیوتیک ها در شرایطی خاص، می تواند سبب انتقال ژن مقاومت به آنتی بیوتیک، به باکتری های بیماری زای دستگاه گوارش شود.
به همین دلیل دو سویه باکتری لاکتوباسیلوس از نظر مقاومت به آنتی بیوتیک هم مورد بررسی قرار گرفتند. این ارزیابی نشان داد باکتری های مورد نظر به پنی سیلین، آمپی سیلین، جنتامایسین، تتراسایکلین و ریفامپین حساس هستند.
با وجود حساسیت به اغلب آنتی بیوتیک های مورد بررسی، هر دو سویه نسبت به کانامایسین و سیپروفلوکساسین مقاومت نشان دادند. باکتری لاکتوباسیلوس فرمنتوم، علاوه بر دو آنتی بیوتیک ذکر شده نسبت به ونکومایسین هم مقاومت داشت.
پژوهشگران این مطالعه می گویند: از آن جا که موارد مقاومت به آنتی بیوتیک بر مبنای گزارشات متعدد، ذاتی هستند؛ بنابراین نتایج به دست آمده پتانسیل کاربرد دو سویه باکتری جدا شده از محصولات لبنی سنتی را بعنوان استارتر در محصولات لبنی تخمیری و ضرورت به کارگیری روش های ارزیابی ایمنی باکتری های پروبیوتیک راتایید می کند.
این محققان معتقدند؛ نتایج این مطالعه علاوه بر تاکید بر اهمیت ارزیابی کامل خطر، نشان دهنده این است که دو سوی باکتریایی جداسازی شده از محصولات لبنی بومی ایران، پتانسیل سلامت بخشی دارند و فاقد قدرت بیماری زایی از راه خصوصیت های مورد بررسی در این تحقیق هستند.
در انجام این تحقیق فاطمه باقری، سعید میردامادی و سید ملیحه صفوی؛ پژوهشگران زیست فناوری سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران و مهتا میرزایی، استادیار علوم و صنایع غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، مشارکت داشتند.
یافته های این مطالعه مهرماه سال ۱۳۹۹ به صورت مقاله علمی با عنوان «ارزیابی ایمنی لاکتوباسیلوس های جداشده از محصولات لبنی سنتی ایران» در فصل نامه علوم و صنایع غذایی متشر شده است.
این مطلب نئوپدیا را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب