در قالب یك پژوهش انجام شد؛
ارتباط مشارکت مردان در امور خانه و افزایش جمعیت
پژوهشگران مطالعات خانواده و جمعیت شناسی با انجام یک مطالعه تأثیر تقسیم کار و نگرش های جنسیتی را بر فاصله تولد فرزند اول و دوم و متعاقب آن، افزایش سطح باروری جامعه بررسی کردند.
به گزارش نئوپدیا به نقل از ایسنا، در پژوهش های اخیر که در خیلی از کشورها برای تبیین باروری پایین انجام شده است، تقسیم کار و نگرش های جنسیتی بعنوان تعیین کننده اساسی و مهم مطرح شده اند.
به لحاظ تاریخی در خانواده های گسترده با ترتیبات سنتی که فرزندان نقش بیشتری در پشتیبانی از والدین داشتند و حمایت خویشاوندی در مراقبت از فرزندان بیشتر بوده است، تعداد بیشتری فرزند و در فواصل کوتاه تر متولد می شدند. در شرایط کنونی با گذار خانواده و هسته ای شدن آن و حمایت خویشاوندی محدود، فاصله بین موالید طولانی تر و اندازه خانواده کوچک شده است.
همچنین با ورود زنان به عرصه اجتماعی و افزایش تعاملات آنها با نهادهای مختلف همچون آموزش، سلامت و بازار کار، نگرش های جنسیتی و تقسیم کار جنسیتی به منزله مساله و موضوعی درون خانواده ها عنوان شد. تقسیم کارِ خانه، به صورت معمول با عنایت به سهمی از کارِ خانه که زنان و مردان انجام می دهند، اندازه گیری می شود و این سهم به ایدئولوژی و تفکرات جنسیتی زوجین بستگی دارد.
طبق بررسی ها، در سالهای اخیر در خیلی از جوامع توسعه یافته، که در سطح بالایی از برابری جنسیتی قرار دارند، شواهدی از افزایش باروری دیده می شود.
در ایران به دنبال دسترسی زنان به وسایل جلوگیری از حاملگی و پیشرفت وسایل پیشگیری موثر، زوجین می توانند درباره زمان آغاز فرزندآوری، فاصله بین موالید و آخر باروری نقش موثری ایفا کنند.
بر اساس داده های شاخصهای چندگانه سلامت و جمعیت در ایران در سال ۱۳۸۹، فاصله ازدواج تا تولد اول، ۳.۵ سال ارزیابی شده است. با عنایت به اینکه درصد زیادی از زنان تولد اول را تجربه می کنند، به نظر می آید افزایش کم و تدریجی در فاصله ازدواج تا تولد اول، تأثیر کمی بر باروری در ایران دارد. با این وجود شواهد نشان دهنده افزایش فاصله تولد فرزند اول و فرزند دوم است. همینطور طبق آمار درصد زنان تک فرزند، در ۱۰ سال گذشته افزایش پیدا کرده است و همین مبحث میتوان تأثیر جالب توجهی بر باروری ایجاد نماید.
بر اساس برخی نظریات؛ انتظار می رود در زوجینی که خویش را با شرایط اقتصادی اجتماعی کنونی بهتر تطبیق می دهند و تقسیم کار خانگی آنها مشارکتی است، فاصله بین تولد اول و دوم کم تر باشد.
شهر تهران بیشتر از دو دهه است که باروری پایینی دارد و هم اکنون جزء شهرهایی است که باروری خیلی پایین را تجربه می کند.
در سیاست های کلی جمعیت که در سال ۱۳۹۳ از جانب مقام معظم رهبری ابلاغ گردید و به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام هم رسید، بر پیشگیری از کاهش جمعیت و افزایش سطح باروری تاکید گردیده است.
بر همین اساس و با عنایت به موارد عنوان شده، پژوهشگران مطالعات خانواده و جمعیت شناسی با انجام یک مطالعه تأثیر تقسیم کار و نگرش های جنسیتی بر فاصله تولد فرزند اول و تولد فرزند دوم را مورد بررسی قرار دادند. نتایج این مطالعه می تواند امکان ارزیابی سطوح باروری آینده درباره تقسیم کار جنسیتی را فراهم آورد و سیاست ها و برنامه های افزایشی درباره نوع رابطه زوجین درون خانواده را عرضه نماید.
در این مطالعه از بخشی از داده های طرح تحولات باروری در پنج استان منتخب ایران (در سال ۱۳۹۶) و از اطلاعات ۳۶۳ زن ازدواج کرده ۱۵ تا ۴۹ ساله دارای یک فرزند شهر تهران، استفاده شد.
برای بررسی تقسیم کار در خانواده، از راه پرسش نامه، مسئولیت رسیدگی به امور داخل خانه مانند آشپزی، نظافت منزل، خرید احتیاجات خانه، رسیدگی به تکالیف درسی فرزندان و آماده کردن آنها برای مدرسه یا مهدکودک، نظارت بر خواب بچه ها و آماده کردن آنها برای خواب و.... مورد پرسش قرار گرفت. همینطور نگرش های جنسیتی هم از راه بررسی نظرات افراد در مورد هفت گویه زیر، سنجیده شد:
۱. اگر زنان در مشاغل مهم مدیریتی باشند، به نفع کشور خواهد بود؛
۲. زن نباید در خارج از منزل کار کند؛ چونکه وظیفه اش خانه داری و تربیت فرزند است؛
۳. مردان بیشتر از زنان مناسب موقعیت های سیاسی اند؛
۴. مردان باید نیمی از کارهای خانه را انجام دهند؛
۵. پدران هم مانند مادران باید از بچه کوچکشان مراقبت کنند؛
۶. هیچ کس مانند یک مادر نمی تواند از بچه کوچکش مراقبت کند؛
۷. تأمین مخارج زندگی همیشه وظیفه مردانه است.
همچنین مواردی مانند تحصیلات، وضعیت اشتغال، تعداد خواهر و برادر، محل سکونت تا ۱۴ سالگی، فاصله ازدواج تا تولد نخستین فرزند و تعداد ایده آل فرزند در زمان ازدواج و... مورد پرسش قرار گرفت.
بررسی های این مطالعه نشان داد که همسران ِ یک سوم از زنان شهر تهران، در رسیدگی به امور فرزندان با آنها مشارکت دارند. درباره نحوه تقسیم کار خانگی هم ۸۶ درصد از پاسخگویان اظهار داشتند که به تنهایی کارهای خانه را انجام می دهند و ۱۴ درصد با مشارکت همسر انجام می دهند. همینطور حدود نیمی از پاسخ گویان نگرش های جنسیتی برابرطلبانه و کم تر از یک سوم آنها نگرش های جنسیتی سنتی داشتند.
یافته ها نشان دادند که میانگین فاصله زمان تولد نخستین فرزند تا دومین فرزند ۱۰۶ ماه و میانه فاصله تولد نخستین فرزند تا دومین فرزند هم ۸۴ ماه است. این مورد بیان گر آن است که نیمی از زنان پس از هفت سال از زمان تولد نخستین فرزند، دومین فرزند را به دنیا آورده اند. طبق بررسی ها در یک فاصله زمانی ده ساله، از زمان تولد نخستین فرزند، ۷۰ درصد زنان به فرزند دوم می رسند و ۳۰ درصد تک فرزند خواهند بود.
بررسی متغیرهای تقسیم کار جنسیتی نشان داد که فاصله تولد اول تا دوم در افرادی که کارهای خانه و رسیدگی و نگهداری از فرزندان را به تنهایی انجام می دهند، بیشتر از کسانی است که به صورت مشارکتی انجام می دهند. همینطور مشخص شد که خانمهایی که نگرش جنسیتی برابر طلبانه دارند و کارهای خانه را به تنهایی انجام می دهند، با فاصله طولانی تری فرزند دوم خویش را به دنیا می آورند.
بر اساس این بررسی ها؛ مشارکت مردان در کارهای خانه تأثیر مفهوم داری بر فاصله تولد فرزند دوم ندارد، اما داشتن نگرش جنسیتی برابر طلبانه و مشارکت نکردن مردان در امور در ارتباط با فرزندان، فاصه تولد دوم را زیاد می کند.
نتایج به دست آمده از این مطالعه از آن حکایت می کند که یافته های این تحقیق با نظریه برابری جنسیتی مطابقت دارند؛ بگونه ای که داشتن نگرش های برابری طلبانه جنسیتی میان زنان، تنها زمانی سبب افزایش باروری و کاهش فاصله بین موالید می شود که مردان هم در تصمیم گیری و امور خانه و فرزندان مشاکت داشته باشند.
محققان این مطالعه معتقدند که در جامعه امروزی زنان برای تحقق خواسته های خود، فرزندآوری را کاهش داده اند و چنان چه این برابری درون نهاد خانواده حاصل نشود، فاصله بین موالید بیشتر شده و به موازات آن سطح باروری در ایران از وضعیت کنونی هم پایین تر خواهد رفت.
به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ در زمینه اجرایی شدن سیاست های افزایش باروری، ضمن کوشش برای رسیدن به اقتصاد پایدار و چشم انداز خوش بینانه برای آینده، سیاست های افزایش جمعیت و سیاست های دوستدار خانواده، باید چارچوب وسیعی از ارزش های فرهنگی را در بر گیرند که با پشتیبانی از افزایش مشارکت مردان در امور داخل خانه و کاهش نابرابری جنسیتی، مانع تاخیر بیشتر تولد دوم و افزایش باروری به سطح جانشینی شوند.
محققان این طرح تحقیقاتی برنامه هایی مانند ایجاد نهادهای کافی برای ترکیب کار خانواده، مرخصی زایمان، مرخصی والدین برای مشارکت بیشتر پدران در امور خانه و نگهداری از فرزندان، کمک هزینه مراقبت از کودکان زیر شش سال در خانه، کمک هزینه مهدکودک، افزایش کمی و کیفی مهدهای کودک با هدف افزایش اعتماد خانواده ها برای سپردن کودکان به این مکان ها را برای کاهش مسئولیت زنان در خانه و مشارکت بیشتر مردان پیشنهاد می کنند.
در انجام این تحقیق حجیه بی بی رازقی نصر آباد؛ دانشیار گروه مطالعات خانواده موسسه تحقیقات جمعیت کشور، میمنت حسینی چاوشی؛ دانشیار دپارتمان جمعیت و بهداشت عمومی دانشگاه ملبورن استرالیا و محمدجلال عباسی شوازی؛ استاد گروه جمعیت شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته های این مطالعه تابستان سالجاری، به صورت مقاله علمی با عنوان «تاثیر نگرش و تقسیم کار جنسیتی روی فاصله تولد اول تا دوم در شهر تهران» در فصل نامه جامعه شناسی کاربردی دانشگاه اصفهان، انتشار یافته و این مقاله از طرح تحقیقاتی مصوب در موسسه تحقیقات جمعیت کشور استخراج شده است.
منبع: نئوپدیا
این مطلب نئوپدیا را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب