مروری بر نتایج یك پژوهش،
چرا زیرآب زنی در سازمان ها رواج دارد؟
نئوپدیا: نتایج یك پژوهش نشان داده است عوامل فردی، مدیریتی و سازمانی بر رفتار زیرآب زنی در سازمان ها تاثیرگذارند.
به گزارش نئوپدیا به نقل از ایسنا، رفتارهای پنهانی كه عموما بعنوان زیرآب زنی شناخته می شوند، اقداماتی هستند كه در غیاب مورد هدف انجام می گیرند و در جهت كوشش برای تخریب شهرت یا شغل فرد هدف، یا ایجاد زیان هایی برای او صورت می گیرند. این اقدام ها معمولا آب زیركاهانه و به روش مخفی انجام می شوند. پژوهشگران در مقاله ای با عنوان "علل رفتار زیرآب زنی در سازمان های بخش دولتی" این مساله را بررسی نموده اند.
در این پژوهش كه قاسم اسلامی، دانشجوی دكتری مدیریت رفتاری دانشگاه فردوسی مشهد، فریبرز رحیم نیا، استاد گروه مدیریت دانشگاه فردوسی مشهد، سعید مرتضوی، استاد گروه مدیریت دانشگاه فردوسی مشهد و علی رضا خوراكیان، دانشیار گروه مدیریت دانشگاه فردوسی مشهد انجام داده اند آمده است: « فلسفه این پژوهش تفسیری، رویكرد آن كیفی و راهبرد آن داده بنیاد با رویكرد گلیزری( ظاهرشونده) است. راهبرد داده بنیاد روشی كیفی برای خلق نظریه ای است كه در سطح گسترده به تبیین فرایند، كنش یا كنش متقابل موضوعی با هویت مشخص می پردازد.»
پژوهشگران می گویند: « در این پژوهش، مدیران سازمان های دولتی زیرمجموعه وزارتخانه ها در شهر مشهد، بعنوان جامعه آماری مورد توجه قرار گرفتند. علت انتخاب این جامعه، اولا اهمیت جایگاه سازمان های دولتی در نگاه شهروندان است و آنها انتظار دارند تا این سازمان ها كه به صورتی نماینده حكومت اسلامی تلقی می شوند، بیشتر به رفتارهای اسلامی، اخلاقی و انسانی پایبند باشند و دوم این كه، تبعات رفتار زیرآب زنی در این سازمان ها به مراتب بیشتر از سازمان های بخش خصوصی است، چونكه تصمیم هایی كه امكان دارد در نتیجه چنین رفتاری در مورد افراد مورد هدف زیرآب زنی گرفته شود، گاهی در سرنوشت یك جامعه می توان موثر باشد.»
بر طبق آن چه در این مقاله آمده است، مدیران، با عنایت به جایگاه و هم چنین تجربه ای كه دارند، بهتر می توانند در مورد علل رفتار زیرآب زنی در سازمان متبوع خود اظهار نظر كنند؛ چونكه آنها امكان دارد، خود شاهد این رفتار از جانب زیردستان باشند و با شیوه ها، وجوه، علل و نتایج مختلفی كه این رفتار برای افراد مورد هدف داشته، آشنایی بیشتری داشته باشند؛ همین طور این افراد بعنوان یكی از اعضای سازمان امكان دارد كه خودشان از چنین رفتارهایی متضرر شده باشند و بعنوان یك فرد قربانی در مورد تجربه خود اظهار نظر كنند.
پژوهشگران از میان این مدیران، 19 نفر را بر طبق نمونه گیری هدفمند و بر اساس تجربه، تحصیلات و دیگر معیارهایی كه نشان از اطلاعات غنی آنها در حوزه مورد مطالعه می دهند انتخاب كردند. این مدیران مورد مصاحبه قرار گرفتند. چهار نفر از این مدیران، مدیر ارشد، پنج نفر مدیر میانی و ده نفر نیز مدیر عملیاتی بودند كه از سازمان هایی همچون اداره دارایی و سازمان امور مالیات، برق منطقه ای خراسان، آب و فاضلاب مشهد، جهاد كشاورزی، مخابرات، گاز و مسكن و شهرسازی انتخاب شدند.
در این پژوهش آمده است: « افزایش رفتارهای زیرآب زنی از یك طرف، سبب افزایش اضطراب واسترس فرد در محیط كار شده و از جانب دیگر، سبب كاهش انگیزه خدمت، تعهد و رضایت شغلی و در نتیجه، كاهش عملكرد فرد در سازمان می شود. تحلیل داده ها نشان داده است كه علل این گونه رفتارها در سازمان های بخش دولتی در سه نوع علل فردی، مدیریتی و سازمانی دسته بندی می شود.»
بنا بر آن چه در این مقاله آمده است حسادت، كینه توزی، منفعت طلبی و ماكیاولیسم بالا همچون عوامل فردی زیرآب زنی شناخته شده است. افراد با خاصیت ماكیاولی بالا، تمایل به برد دارند و توجه اساسی آنها وظیفه و كاری است كه باید انجام بدهند و نه چیز دیگر. در همین راستا، آنها برای انجام وظیفه خود از افراد تحت سلطه خود برای رسیدن به هدف بعنوان یك ابزار استفاده می نمایند.
از دیگر عوامل فردی موثر در زیرآب زنی در سازمان ها می توان به عدم وجود توانایی و شایستگی لازم در فرد زیرآب زن، عقده ها و حقارت های درونی، نداشتن اعتماد به نفس كافی و همین طور ضعف اعتقادات دینی اشاره نمود.
پژوهشگران می گویند: « یكی دیگر از انواع علل مستخرج از مصاحبه ها، علل مدیریتی است. علت این امر نقش و اهمیتی است كه مدیران می توانند در افزایش و كاهش این رفتار داشته باشند. مدیران دهن بین و سطحی نگر، حمایت و همراهی مدیر با افراد زیرآب زن، رفتار نسنجیده و تبعیض آمیز مدیر، نداشتن كانال های ارتباطی علمی و فنی برای دریافت اطلاعات، آگاهی كم مدیر از شایستگی های كاركنان، آشنایی كم مدیران جدیدالورود با افراد سازمان و همین طور اعتماد بیش از اندازه مدیر به افراد زیرآب زن عوامل مدیریتی تشدید كننده این رفتار است.»
بر طبق نتایج این پژوهش، عدم شایسته سالاری در سازمان، نبود فرهنگ سازمانی مبتنی بر اخلاقیات، منافع حزبی و گروهی، ضعف در آموزش رفتارهای سازمانی مناسب، عدم وجود قوانین و مقررات برای رعایت اصول اخلاقی در سازمان، امنیت شغلی كم، غنی و چالشی نبودن شغل، ارتباط ضعیف و نامناسب بین كاركنان با یكدیگر و همین طور احساس بی عدالتی و نابرابری عوامل سازمانی موثر بر رفتار زیرآب زنی هستند.
در این پژوهش آمده است: « با عنایت به مباحث بیان شده در جهت كاهش این رفتارها در سازمان، به مدیران سفارش می شود تا نظام پرداخت حقوق و دستمزد و همین طور پاداش را عادلانه سازند. هر چه پرداخت بر طبق منطق و مبتنی بر شایستگی افراد تنظیم شود، بروز رفتارهای منفی به همان نسبت كمتر خواهد شد.»
این پژوهش در سومین شماره سی ویكمین دوره فصلنامه علمی پژوهشی "فرآیند مدیریت و توسعه" انتشار یافته است.
منبع: نئوپدیا
این مطلب نئوپدیا را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب