در پی بركنار شدن پژوهشگر ایرانی دانشگاه سوینبرن استرالیا به دلیل تخلف علمی؛
تقلب های علمی و آب رفته ای كه دیگر به جوی بازنمی گردد
به گزارش نئوپدیا بحث بر سر تخلفات علمی پژوهشگران ایرانی در نشریات علمی دنیا موضوعی است كه در سال های گذشته چندین بار تكرار شده و باآنكه هر بار بر این نكته تاكید می شود كه این نوع تخلفات تنها مختص ایران نیست اما با این وجود انتشار چنین اخباری جایگاه علمی كشور را دستخوش اما و اگر می كند. اخیرا هم اخباری در خصوص تقلب و كپی برداری یك استاد ایرانی در دانشگاه استرالیا انتشار یافته كه باآنكه در این مورد خاص فرد مورد نظر در ایران فعالیت نداشته اما در نهایت انتشار این نوع اخبار برای جامعه علمی كشور وجهه خوشایندی ندارد.
به گزارش نئوپدیا به نقل از ایسنا، در ایام گذشته اخباری منتشر گردید كه گویای اتهامات " دكتر علی نظری"، پژوهشگر ایرانی دانشكده مهندسی دانشگاه "سوینبرن" استرالیا در خصوص تقلب علمی و كپی برداری بود و گفته شد كه متأسفانه پس از تحقیقات طولانی این تخلفات به اثبات رسیده است.
نكته جالب اینكه این محقق ایرانی به پشتوانه تحقیقات خود موفق به جذب بودجه ای به ارزش بیشتر از یك میلیون دلار، از بودجه های عمومی شورای تحقیقات استرالیا، همچون بورس پروژه های اكتشافی شده است!
"ایوان اورانسكی"، موسس وب سایت Retraction Watch كسی است كه موارد تخلف علمی دكتر نظری همچون مجموعه ای از سوءاستفاده ها در مورد نتیجه گیری، سرقت ادبی، كپی كاری و جا زدن نویسنده را فاش كرده است.
وب سایت Retraction Watch كه درآگوست ۲۰۱۰ از جانب ایوان اورانسكی بنیان گذاری شده، بلاگی است كه در مورد مقالاتی كه از جانب انتشارات علمی به علت وجود مشكل برگشت خورده باشند، گزارش می دهد.
حال باآنكه فعالیت های این محقق در ایران صورت نگرفته و نظارت بر آن بر عهده مسؤلان داخلی نبوده اما در هرصورت انتشار این نوع اخبار وجهه خوبی برای جامعه علمی ندارد.
نكته دیگر آنكه این مورد در حالی اتفاق می افتد كه سه سال پیش، حول و هوش همین روزها در آبان ماه (اوایل نوامبر ۲۰۱۶) بود كه دو موسسه انتشارات علمی معتبر "بیومد سنترال" (Bio Med Central) و "اشپرینگر" (Springer)، از حذف ۵۸ مقاله منتشرشده در هفت نشریه علمی خبر دادند كه ۲۸۲ پژوهشگر ساكن ایران مؤلف آنها بوده اند. در آن زمان علاوه بر حذف ۵۸ مقاله ایرانی، ۴۹ مقاله دیگر هم برای تقلب های احتمالی از جانب "اسپرینگر نیچر" (ناشر مجله نیچر) تحت بررسی قرار گرفتند.
موضوع تخلفات علمی در ایران مبحث چندان تازه ای نیست و گوش همه به اخبار پیرامون این مورد آشناست؛ بخصوص آن كه حدود سه ماه پیش هم آئین نامه اجرایی قانون "پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی" به تصویب هیئت دولت رسید و اندكی قبل از آن هم ۲۵ واحد صنفی فروش رساله پلمب شدند و چنین وعده داده شد كه واحدهای دیگری هم در معرض پلمب خواهند بود.
اما به نظر می آید بر ملا شدن تخلفات علمی از جانب پژوهشگران ایرانی در سطح بین المللی، اتفاق مهم تری باشد كه البته به همان نسبت برخورد و مقابله با آن هم دشوارتر است. تخلف علمی پژوهشگران ایرانی كه در سطح بین المللی و از جانب انتشارات معتبر اعلام می شوند، به دنبال تحقیقات مفصل از جانب این انتشارات اعلام شده و مثال "آبِ رفته ای" هستند كه به جوی خویش باز نمی گردد.
تنزیل مرتبه و تعلیق از فعالیت، همچون مجازات هایی بود كه برای نویسندگان متخلف ۵۸ مقاله رد شده از جانب "نیچر" در نظر گرفته شد. همینطور آماری كه از جانب وزارتین علوم و بهداشت در مورد تعداد نویسندگان خاطی داده شد، با آمار نیچر (۲۸۲ نفر) متفاوت بود. تعداد كل نویسندگان مقالات رد شده نیچر در وزارت علوم ۱۳۸ نفر، در وزارت بهداشت ۱۹۴ نفر و در دانشگاه آزاد ۶۶ نفر تعیین شده و این گونه اعلام گردید كه مجموع ۳۹۸ در تهیه ۵۸ مقاله نقش داشته اند.
البته در آن زمان "بیومد سنترال" و "اسپرینگر" چنین اعلام نمودند كه حذف مقالات تنها برای اصلاح سوابق علمی بوده و آنها نمی توانند بگویند كه هر یك از پژوهشگران دخیل در نگارش این مقالات، شخصاً در تقلب های مرتبط نقش داشته اند.
حدود یك سال پس از حذف ۵۸ مقاله نویسندگان ایرانی به علت تخلف علمی در دی ماه ۱۳۹۶، در رسانه های ایرانی چنین اعلام گردید كه گزارشی از جانب "الزویر" (Elsevier)، یكی از بزرگترین ناشرین مطبوعات پزشكی و علمی جهان، انتشار یافته كه نشان داده است گروهی از دانشگاهیان ایرانی با پیشنهاد داوران غیرواقعی در جریان بررسی مقالاتشان تقلب كرده اند.
بر اساس این گزارش، ۲۶ مقاله علمی از نویسندگان ایرانی به علت تقلب در داوری از جانب ناشر از فهرست مقالات مجلات "الزویر" حذف شدند كه این مقالات در دانشگاه آزاد تهران تولید شده بود.
برخی موارد تقلب های صورت گرفته در مقالات رد شده نیچر تغییر نام نویسنده از زمان ویراستاری تا زمان انتشار و معرفی آدرس های ایمیل جعلی بوده اند؛ تغییر نام نویسنده، نشان دهنده این است كه اثر به فرد دیگری فروخته شده است.
به گزارش نئوپدیا به نقل از ایسنا، با تصویب آئین نامه اجرایی قانون "پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی"، فعالیت كمیته های اخلاق پژوهش در دانشگاه ها، برخورد با واحدهای صنفی رساله فروشی، ابطال مدارك تحصیلی متخلفان علمی و سایر راهكارهایی كه برای مقابله با تخلفات علمی پیاده سازی می شود، انتظار می رود به مرور زمان با كاهش تخلفات علمی و افزایش كیفییت پژوهش ها در سطح داخلی مواجه باشیم.
از سوی دیگر، برخی كارشناسان سفارش كرده اند در این عرصه بایستی به ریشه های بروز تخلفات علمی، همچون گسترش مدرك گرایی در جامعه، اوضاع نابه سامان اشتغال فارغ التحصیلان و عدم اطلاع محققان از مصادیق تقلب علمی پرداخته شود.
با این حال آنچه محرز است این است كه وزن تخلفات علمی كه از جانب پژوهشگران ایرانی كه در دانشگاه های خارج از كشور صورت می گیرد و در مقالات بین المللی آنها بازتاب پیدا می كند، از تخلفات علمی در دانشگاه های داخل بیشتر است. این از آن جهت است كه افرادی كه در دانشگاه های خارج از كشور تحصیل یا تدریس می كنند، طبیعتاً به پشتوانه اعتبار علمی خود امكان تحصیل در دانشگاه های معتبر را پیدا كرده اند و هم نماینده ایران و ایرانی در جامعه علمی بین المللی هستند.
حال باید دید با عنایت به خدشه دار شدن اعتبار علمی كشور با هر یك از موارد و مصادیق تقلب در مقالات پژوهشگران ایرانی، برخورد وزارت علوم و نهادهای امنیتی و قضایی با افراد متخلف چگونه خواهد بود و هم این وزارت خانه چه راهكارهایی را برای مقابله با تقلب علمی در سطح بین المللی خواهد اندیشید؟
این مطلب نئوپدیا را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب